Bilim insanları bulguların sıtmaya karşı mücadeleye fayda sağlamasını bekliyor.
Görme yetenekleri çok güçlü olmayan sivrisinekler genellikle kalabalık gruplar halinde yaşarlar. Bu ortamda dişi ve eş bulmaya çalışan erkeklerin birbirlerine çarpmaktan kaçınmanın bir yolunu bulması gerekir.
Hakemli dergi Current Biology'de 30 Ağustos'ta yayınlanan çalışmada, sineklerin bunu hem görsel hem de işitsel duyularını kullanarak başardıkları belirlendi.
Independent Türkçe'de yayımlanan haberde bilim insanları, Anopheles coluzzii türüne ait sivrisinekleri kapalı bir ortamda inceledi. Bu sinekler, özellikle Afrika'da sıtmanın yayılmasında önemli rol oynuyor.
Ekip, duvarları LED panellerle kaplı bir alana erkek sivrisinekleri yerleştirdi ve onları bağlayarak uçmalarını engelledi. Mümkün olduğu kadar doğal bir ortam yaratmaya çalışan araştırmacılar, sineklerin sürü halindeki görüntüye benzeyen parlak pikseller gördüğünü söylüyor.
Daha sonra sineklerin görüş alanına bir nesne yerleştirdiler ve sanki başka bir sinek varmış gibi görünmesini sağladılar.
Daha sonra ortama çeşitli frekanslardaki sesleri vererek sineklerin davranışlarını incelediler.
Frekanslar değişse bile araştırmacılar, sineklerin başka bir sineğe karşılık gelen nesneye dikkat etmediklerini, ona ulaşmaya veya ondan uzaklaşmaya çalışmadıklarını gözlemledi.
Ancak dişilerin kanat sesinin frekansını duyan sivrisinekler, kanatlarını hızla çırparak cisme ulaşmaya çalıştılar.
Bağlanmadan serbestçe uçabilen sineklerle yapılan deneylerde, başka birine çarpmak üzere olan sineklerin kanat çırpma hızlarını değiştirdiği gözlemlendi.
Ekip, sineklerin diğer erkeklerle çarpışmaktan kaçındığını ve görsel ipuçları kullandıklarını düşündüklerini fark etti.
Washington Üniversitesi biyoloğu Dr. Saumya Gupta, ortak yazarlığını yaptığı çalışma hakkında şunları söylüyor:
Sivrisineklerin etrafta uçan diğer bireylerden gelen görsel ipuçlarını görebildiklerini bulmakla kalmadık, aynı zamanda dişi arayan erkeklerin işitsel ipuçlarını görsel ipuçlarıyla birleştirebildiğini de gösterdik.
Erkek sivrisineklerin ısırma yeteneği olmadığından sıtma gibi hastalıklar genellikle dişiler tarafından yayılır.
Ancak yeni çalışma, hastalığın yayılmasını önlemede hâlâ faydalı olabilir. Gupta, “Dişiler genellikle çiftleştikten sonra ısırarak sıtmayı bulaştırıyor” diye açıklıyor ve bu sürecin erkekleri tuzağa düşürerek durdurulabileceğini ekliyor.
Makalenin diğer yazarı Jeffrey Riffell de sineklerin böcek ilaçlarına karşı direnç göstermeye başladığı durumlarda tuzak gibi yöntemlere ağırlık verilmesi gerektiğini belirtiyor.
Araştırmada yer almayan ve sivrisinekler üzerinde çalışan Dr. Francesco Baldini sonuçların heyecan verici olduğunu belirtiyor ve ekliyor:
Araştırma, sivrisineklerin yalnızca gördüklerine değil aynı zamanda duyduklarına da dayanarak görsel ipuçlarına yanıt verdiklerini ortaya koyuyor.
Dr. Baldini, çiftleşmenin engellenmesiyle sivrisinek popülasyonunun kontrol altına alınabileceğini savunuyor.