Taliban’ın 15 Ağustos 2021’de ülke yönetimine gelmesinin peşinden kısa süre sonrasında son Afganistan Yahudisi olarak malum, Herat doğumlu 63 yaşındaki Zebulun Simantov da ülkeyi terk etti.
Afganistan’ı son bir senedir yöneten Taliban’ın azınlıklara yönelik iyi mi bir tavır sergileyeceği dünya tarafınca izlenirken Taliban yönetimi, bir zamanlar Yahudilerin en yoğun yaşamış olduğu Herat’taki hamam ve sinagogun restore edilmesine onay verdi.
Herat Kültür Müdürlüğü Zamanı Eserler Birimi Müdürü Zalmay Sefa, mevzuyla ilgili AA muhabirinin sorularını yanıtladı.
Sefa’nın aktardığı bilgilere gore halihazırda Herat’ta Afganistan Yahudilerinden kalma 4 sinagog, bir hamam ve bir de mezarlık bulunuyor sadece sinagoglardan biri cami, diğeri okul olarak kullanılırken biri de uzun seneler devam eden çatışmalı ortam sebebiyle ağır tahribata uğramış durumda.
Bu 3 sinagogun haricinde, bir zamanlar Yahudi mahallesi olarak malum Momanda bölgesindeki Yu Av Sinagogu ise Herat’ın korunan tek sinagogu konumunda sadece bu yapı zarar görmemesi için son iki senedir ziyarete kapalı.
– RESTORASYON ÇALIŞMALARI YAKINDA BAŞLAYACAK
Zalmay Sefa, Yu Av Sinagogu ve Yahudilere ilişik hamamın restore edilmesi için Taliban yönetiminin onay verdiğini belirtti.
Yabancı fon temin eden mahalli bir STK öncülüğündeki restorasyon çalışmalarının iki ay içinde başlatılacağını dile getiren Sefa, cami ve okula çevrilen sinagogların inşa edildikleri orijinal yapılarını koruduklarını sadece tahrip olan öteki sinagogun restorasyona ihtiyacının bulunduğunu söylemiş oldu.
Sefa, restorasyon çalışmalarının ortalama 1,5 yıl süreceğini ve böylesi bir çalışmanın Herat kültürü açısından oldukça mühim bir gelişme bulunduğunu belirterek, Yahudilerin bir zamanlar Herat’ta sulh içinde yaşadıklarını, tecim yaptıklarını, ev ve ibadethane inşa ederek bölge kültürüne katkıda bulunduklarını dile getirdi.
Yahudilerden kalma söz mevzusu iki yapının restorasyon sonrası müze olarak yerli ve yabancı turistlerin hizmetine tahsis edileceğini kaydeden Sefa, “Bu eserler, Herat tarihinin izlerini yansıtıyor. Bu yüzden restorasyon sonucu öteki dinlere yönelik bir iyi niyet göstergesidir.” dedi.
İran’ı 18’inci yüzyılda yöneten Ender Şah periyodunu takiben Yahudilerin Herat’a yerleştiklerini ifade eden Sefa, şöyleki konuştu:
“Selçuklulardan tutun günümüze kadar Herat, çeşitli medeniyetlere ev sahipliği yapmış bir şehirdir. Şu an Herat’ta Yahudi bulunmuyor. Komünist hükümet ulaştıktan sonra Yahudiler kaçmak mecburiyetinde bırakıldı. Oysa burada kalıp tecim yapmayı ve burada yaşamayı istiyorlardı. Bunların haricinde Yahudilerden kalma başka bir yapıt yok.”
Afganistan’da 1978’de komünist hükümetin iktidara gelmesinin öncesinde burada oldukça sayıda Yahudi’nin bulunduğunu aktaran Sefa, “170 aileye yakın nüfusları vardı. Her bir aileyi 5 kişiden hesaplasak sayının ne kadar yüksek bulunduğunu görürüz.” ifadelerini kullandı.
– YAHUDİ MEZARLIĞI KORUMA ALTINDA
Herat’ta bulunan Yahudi mezarlığının koruma altında bulunduğunu kaydeden Sefa, halihazırda burada 100’den fazla gömüt bulunduğunu söyledi.
Sefa, yabancı yatırımcıların tahrip olan öteki sinagogun restorasyonu için müracaat yapması halinde Taliban yönetiminin buna da onay vereceğini açıkladı.
Yoruma kapalı.