Rusya’nın Macaristan’a iki yeni nükleer reaktör inşa etmesine onay verildi

Tarık Demirkan | Budapeşte

Macaristan Dışişleri Bakanı Peter Szijjarto, Macaristan Atom Enerji Ajansı’nın tüm ön denetim ve araştırmalarını tamamladığını ve Paks şehrindeki nükleer santrale iki yeni reaktör eklemek için yeşil ışık yaktığını söylemiş oldu.

Dışişleri Bakanı Szijjarto, ön hazırlıklar süresince ajansın projeyle ilgili 400 bin sayfalık belgeleri tek tek incelediğini, reaktör inşaatının güvenlik de dahil her bakımdan ulusal ve internasyonal kriterlere uygun olduğuna karar verildiğini deklare etti.

Bakana bakılırsa yeni nükleer reaktörünün inşaatına gelecek haftalarda fiilen de başlanacak.

Rusya’nın nükleer enerji kurumu Rosatom tarafınca inşaatı gerçekleştirilecek olan reaktörlerin 2030 senesinde devreye girmesi planlanıyor.

Orta Macaristan’da Tuna boyundaki kentlerden önde gelen Paks şehri, 1969-87 yılları aralığında    inşa edilen ve dört reaktör içeren nükleer santralıyla Macaristan elektrik enerji ihtiyacının ortalama yüzde 40’ını karşılıyor.

Daha da önemlisi, Macaristan senelik elektrik enerji tüketiminin yüzde 30’nu ithalat kanalıyla karşılıyor ve bu oranla Avrupa’da elektrik enerjisinde dışarıya en bağımlı ülkeler sıralamasında ilk sıralarda yer ediniyor.

Avrupa Birliği tarafınca öngörülen elektrik enerjisinde yüzde 90 karbonsuz üretim amacına ulaşılmasının yolunun Macaristan açısından Paks nükleer santralinin genişletilmesinden geçmiş olduğu, ülkede genel kabul gören bir değerlendirme.

Macar hükümeti 2014 senesinde Rusya ile bir anlaşmaya varmış ve iki yeni reaktörün, bir zamanlar Paks nükleer santralını inşa eden Rusya’nın Rosatom şirketi tarafınca gerçekleştirilmesi mevzusunda mutabakat doğmuştu.

Rusya’nın Ukrayna’ya saldırısı sonrasında Rusya’ya karşı gündeme gelen yaptırımlar nükleer enerji sektörünü kapsamadığından Macaristan’da inşaat hazırlıkları sürecinde olan nükleer reaktör mevzusu münakaşa mevzusu yapılmamıştı.

Macaristan’da karşıcılık partileri Paks 2 adıyla anılan iki yeni nükleer reaktörün Rusya tarafınca inşa edilmesine şiddetle karşı çıkıyor ve sözleşmenin iptalini istiyor.

Muhalefetin uzlaşmaz tavrının arkasında Rusya’nın Ukrayna’ya saldırısı yatıyor.

Karşıcılık, iki yeni reaktörün Rusya tarafınca inşa edilecek olmasını, Macaristan’ı uzun solukta enerji bakımından tamamen Rusya’ya bağlı hale getireceği kanısında.

“Moskova istediği süre şalteri indirebilir” diyen karşıcılık, bunun sebebi olarak da reaktörlerin Rus teknolojisi ile işletilmesini ve bu reaktörlerin emek vermesi için lüzumlu uranyumun Macaristan’daki yeni yataklardan gene Rus şirketleri tarafınca çıkarılmasını gösteriyor.

Yeni nükleer blokların inşasına karşı getirilen tezlerden biri de projenin mali çerçevesi. İki yeni nükleer blok Macaristan’a 12,5 milyar Euro’ya mal olacak ve bu tutarın 10 milyarı gene ayrı bir kredi sözleşmesi uyarınca Rusya tarafınca karşılanacak.

Sadece karşıcılık sözleşmeye bakılırsa kredi için belirlenen faiz oranlarının internasyonal piyasada bulunabilecek faiz oranlarından bir fazlaca yüksek bulunduğunu iddia ediyor.

Yeni sözleşme hakkında tartışılan konuların pek bir çok net bir halde ele alınamıyor, zira nükleer blokların inşaatı ile ilgili sözleşmelerin ayrıntıları 30 senelik bir süre için devlet sırrı olarak saklanacak, açıklanamayacak.

Hükümetin bu sonucu, sonrasında Anayasa Mahkemesi tarafınca da onaylandı.