Rishi Sunak: İngiltere’de başbakanlık yarışının favorisi eski maliye bakanı

Güncelleme 7 dakika ilkin

Eski İngiltere Maliye Bakanı Rishi Sunak, istifasıyla Boris Johnson’ın da görevden ayrılmak zorunda kalmasında mühim rol oynamıştı.

Rishi Sunak, Johnson’ın istifasının peşinden iktidardaki Tutucu Parti’de liderlik yarışına katıldı.

Sunak, Tutucu Parti milletvekilleri içinde en fazla destek alan adaydı. Sadece partinin üyeleri onu değil Dışişleri Bakanı Liz Truss’ı seçmişti.

Truss’ın istifasının peşinden Sunak şimdi başbakan olmaya fazlaca yakın.

2020 yılının Şubat ayında Maliye Bakanı olan Sunak birkaç hafta içinde Covid salgını ve kapatmalarla büyük bir daralmaya giren ekonominin yönetimindeydi.

Yazın yürütülen başbakanlık yarışında enflasyon denetim altına alınıncaya kadar vergilerde indirim yapmayacağını söyleyerek öteki adaylardan değişik bir çizgide duran Sunak, önde gelen eski kabine üyelerinin desteğini aldı.

Maliye Bakanlığı döneminde sıhhat ve toplumsal yardım bütçesini desteklemek amacıyla toplumsal sigorta primlerini yükseltmiş, hem de prim ödeyecek asgari gelir sınırını artırmıştı.

Sunak önder seçilirse şu adımları atmayı vadetmişti:

Birinci Covid dalgası esnasında 40 yaşına giren Sunak, Maliye Bakanlığı döneminde birçokları için kamu maliyesinin başlangıcında istikrarlı ve itimat veren bir yönetim sergiledi.

2020 yılının ilkbaharında pandemi sürecinde halkı desteklemek için “ne gerekiyorsa” yapmayı vadeden Sunak, 350 milyar sterlinlik bir yardım paketi deklare etti ve o dönem kamuoyu nezdinde müthiş puan topladı.

Fakat İngiltere ekonomisindeki fırtınalar bir türlü dinmedikçe bu puanlar eridi ve hepsinin üzerine Sunak 2020 senesinde Başbakanlık binasında Covid kurallarını ihlal eden yetkililerden biri olarak polis tarafınca para cezasına çarptırıldı.

Bu senenin Nisan ayında Sunak ve milyarder bir iş insanı olan fakat vergisini bu ülkede ödemeyen eşi Akshata Murty’nin mali durumu ve vergi cennetleriyle ilişkileri mevzusundaki iddialar ciddi münakaşa yarattı.

Murty hemen sonra eşi üstündeki siyasal baskıyı hafifletmek için ülke haricinde elde etmiş olduğu gelirlerin vergisini İngiltere’de ödemeye başlayacağını açıklamak mecburiyetinde bırakıldı.

Independent gazetesi Sunak’ın vergi cenneti olan British Virgin Adaları ve Cayman Adaları’ndaki şirketlerden gelir elde ettiğini ileri devam eden bir haber yayınladı.

Sunak’ın sözcüsü iddiaları yalanlayan bir izahat yapmış oldu.

1980 Southampton doğumlu Sunak’ın her ikisi de Hint kökenli olan anne ve babası İngiltere’ye Doğu Afrika’dan 1960’larda göçmüş.

Son aşama seçkin bir hususi okul olan Winchester Koleji’ne giden Sunak, yaz tatillerinde garson olarak çalıştı.

Ondan sonra Oxford Üniversitesi’nde felsefe, politika ve iktisat okudu. Lisansüstü yapmış olduğu Stanford Üniversitesi’nde, dev bilişim şirket iInfosys’in kurucularından, Hint asıllı milyarder Narayana Murthy’nin kızı ve mirasçısı olan eşi Akshata Murthy ile tanıştı.

Bir süre Goldman Sachs şirketinde analist olarak çalışan Sunak hemen sonra iki yüksek riskli yatırım fonunun kuruluşuna ortak oldu.

Kişisel serveti en büyük Tutucu milletvekillerinden biri olduğu kabul edilen Sunak, varlığı mevzusunda şimdiye kadar bir izahat yapmadı.

2015 yılından bu yana Yorkshire bölgesindeki Richmond’dan Tutucu milletvekili olan Sunak, Theresa May hükümetinde bakan yardımcılığı yapmış, hemen sonra Boris Johnson hükümetinde Gömü baş müsteşarlığına getirilmişti.

2020 yılı Şubat ayında Maliye bakanlığına getirilen Sunak, başlangıçta Boris Johnson’un sıkı bir destekçisiydi fakat onun sonunu getiren ilk istifalardan birini gerçekleştirmiş oldu.

İstifa mektubunda ekonomiye yaklaşımının Johnson’unkinden temel farklılıklar içerdiğini söylemiş oldu.

Brexit kampanyası esnasında İngiltere’nin Avrupa Birliği’nden (AB) ayrılmasını korumak için çaba sarfeden Muhafazakarlar içinde yer aldı.

O dönem yazıya döktüğü bir yazıda İngiltere’nin, AB’den ayrılmakla daha özgür, daha adil ve daha gönençli bir ülke olacağı görüşünü savundu.

Brexit’i savunurken dile getirmiş olduğu bir başka sebep ise göçün sınırlandırılması ve “ülkenin kendi sınırlarını denetim edebilmesi” imkanı idi.

Tıpkı Johnson hükümetinden çekilme eden fakat liderlik yarışına girmeyen eski Sıhhat Bakanı Sajid Javid benzer biçimde Rishi Sunak da anne ve babasının göçmen olmasının, kendisinin ise İngiltere’de dünyaya gelen olmasının mühim bulunduğunu söylüyor.

2019’da BBC’deki bir mülakatında, “Benim annem babam buraya göçtüler. Dolayısıyla ebeveynleri başka yerde dünyaya gelmiş, burada bir yaşam kurmaya göçmüş, kendileri ise burada dünyaya gelen bir kuşaktan söz ediyoruz” demiş ve eklemişti:

“Yetiştiğim kültüre uygun olarak hafta sonları tapınağa gidiyorum. Hinduyum. Fakat hem de Cumartesi günleri Southampton futbol takımının maçındayım. Bunların ikisini de yapıyorsunuz.”

Yetişirken fazlaca fazla ırkçılıkla karşılaşmadığı için talihli bulunduğunu söyleyen Sunak, buna karşılık asla unutamadığı bir vakası aktarmıştı:

“Muhtemelen buluğluk periyodunun ortasındaydım. Minik adam ve kız kardeşlerimle birlikte oturmadan yiyecek yenen bir restorana gitmiştik. Ben onlara göz kulak oluyordum. Yakınımızda birileri oturuyordu. Ve hayatımda ilk kez etnik kökenle ilgili fazlaca nahoş şeyler söylendiğini duydum. Canım yanmıştı. Hala hatırlarım. Asla unutmadım.”

Mülakatın sonunda Sunak, bu tür bir şeyin bugünün İngiltere’sinde yaşanabileceğini asla sanmadığını da söylemişti.