Nesli tükenmiş hayvanları ‘geri getirmek’ neden zor?

Bilim adamları, nesli tükenmiş hayvan türlerini geri getirmeye çalışıyor.

Geçen yıl ABD’de kurulan bir şirket, gelecek beş ila 10 yıl içinde yalnız bir değil, iki türü geri getirebileceğinden güvenli.

Jurassic Park şeklinde fimlerde bunu yapmak kolay görünmüş olabilir fakat gerçek yaşamda {hiç de} kolay değil ve bunun yapılabileceği, hatta yapılıp yapılmaması gerektiği mevzusunda hepimiz ikna olmuş da değil.

Peki şirket ne planlıyor ve yok olmuş hayvanları geri getirmek hakkaten mümkün mü?

Colossal Biosciences, ABD’li genetik uzmanı George Church ve CEO Ben Lamm tarafınca kuruldu ve tüylü mamutları 2027’ye dek geri getirebileceklerini umuyorlar.

Bununla birlikte, Melbourne Üniversitesi’nin yardımıyla 1930’larda nesli tükenen Tazmanya kaplanını geri getirmek suretiyle bir projeye başladıklarını duyurdular.

Bir yöntem, tersine mühendislik. Bilim adamları benzer DNA’ya haiz yaşayan türlerden kök hücre alıyor ve ondan sonra gen kurgulama teknolojisini kullanarak soyu tükenmiş türleri “geri getiriyor”.

Tüylü mamuta en yakın yaşayan hayvan Asya filleri.

Tazmanya kaplanı DNA’sı için de Melbourne müzesinde alkol içinde tutulan bir yavru üstünde çalışılıyor.

Bilim adamlarının önündeki en büyük engel, tekrardan yaratmaya kafi gelecek kadar sağlam bir DNA örneği bulmak.

Problem, hayvanlar öldüğünde DNA’larının da parçalı hale gelmesi ya da daha ufak şeritlere bölünmesi. Bu tarz şeyleri doğru sırada dizmek büyük bir güçlük.

Collosal’ın kurucularından Ben Lamm soyu tükenmiş hayvanları geri getirmenin, gerileyen ekosistemlerin tekrardan kurulması ve insanoğlunun verdiği zararın onarım edilmesine destek olacağını söylüyor.

“Hem tüylü mamutlar hem de Tazmanya kaplanları, çevrelerinde mühim bir rol oynadı. Her ikisinin de geri getirilmesi bu türlerin yok olmasıyla oluşan boşluğu doldurmak anlamında pozitif rol oynayabilir.”

Lamm ek olarak, araştırmalarının öteki türlerin soyunun tükenmesini de önleyebileceğini korumak için çaba sarfediyor.

“Tazmanya can alıcıları 20 ila 30 yavru yapabiliyor. Sadece yavruların yalnız birkaçı hayatta kalabiliyor. Tazmanya kaplanı projesinde üstünde çalıştığımız dış kese Tazmanya canavarlarının korunmasında müthiş destek olabilir.”

Londra’daki Ulusal Tarih Müzesi’nden evrim biyoloğu Victoria Herridge şeklinde bu projenin karşıtları, yaşayan bir yavru mamut yaratma sürecinin öteki hayvanlara risk oluşturabileceği görüşünde. Bilhassa de genleriyle oynanmış bir embriyonun taşıyıcı bir file konulması halinde.

“Bu embriyonun 22 ay süresince anne karnında kalması gerek. Anneye risk oluşturur ve değişik bir türün yavrusunu taşımak…bu tamamen istilacı bir süreç.

“Cidden etik dışı davranışlar olmadan mümkün değil. Taşıyıcı bir anne olarak bir fili kullanmak korkulu olur. Başka türlü olmaz şu sebeple suni rahim kullanamazsınız.”

Sadece Ben Lamm, Colossal’ın bu mevzuda adım attığını söylüyor ve “Dışarıda rahim oluşturma ekibimize ek olarak, taşıyıcılık üstünde çalışan bir ekibimiz de var” diyor.

Bazıları yok olmuş hayvanları geri getirme fikrinin etik olmadığı görüşünde. Dünya üstünde 4 bini aşkın senedir dolaşmayan tüylü mamut şeklinde bir türü geri getirmenin potansiyel etkilerini kimse bilmiyor. Ek olarak bu teknoloji işe yararsa, bilim adamlarının nerede duracakları sorusu var.

Herridge ek olarak, bu şekilde geri getirilecek herhangi bir hayvanın, eskisiyle bire bir aynı olamayacağını bilmenin mühim olduğu görüşünde.

“Türleri geri getirmek diye bir şey yok. Tamamen yeni bir tür yaratılacak. Bir şey yok olmuşsa, yok olmuştur. Gitmiştir, kaybetmişsinizdir. Bir tek silik bir kopyasını geri getirebilirsiniz.”

Sadece Ben Lamm’a gore mühim olan insanoğlunun yanlışlarını düzeltmek. Lamm “Kaybolmuş türleri geri getirmek ve insanoğlunun verdiği ziyanı onarım etmeye adım atmak için ihtiyaç duyulan kaynaklara sahibiz” diyor.