srail ve Filistin atmasnda Birlemi Milletler (BM) ve uluslararas toplumun kabul ettii “iki devletli zm”, srail’in yannda bamsz, egemen bir Filistin devletinin kurulmasn ngryor. Filistin ynetimi, henz snrlarn kendisinin denetim etmedii igal altndaki blgelerde koullu hkm sryor.
ABD, Avrupa Birlii (AB), Birlemi Milletler ve Rusya’nn srail-Filistin atmasna bir zm bulmak amacyla bir araya gelmesiyle, Uluslararas Drtl diye isimlendirilen grubun, 2003’te “iki devletli zm” kabul etmesiyle srail-Filistin sorununda uluslararas bir uzla saland.
Bu tarihten itibaren farkl aktrler tarafndan iki devletli zmn salanmas iin ok sayda giriim yapld sadece Filistin ve srail’in gr ayrlklar karsnda sz mevzusu giriim baarsz kald.
– LAPD, BM’DE “K DEVLETL ZM” ZKRETT
srail Babakan Yair Lapid, 22 Eyll’de BM Genel Kurulu’nda yapt konumada, “Filistinlilerle iki halk iin iki devlet biiminde anlama, srail’in gvenlii, ekonomisi ve ocuklarnn gelecei iin doru seenek.” dedi.
Tm engellere ramen sraillilerin ezici bir ounluunun “iki devletli zm desteklediini” ve kendisinin de bu yurttalarndan biri olduunu dile getiren Lapid, “tek artlarnn gelecekteki Filistin devletinin barl olmas gerektiini” syleyerek, “(Filistin devleti) srail’in gvenliini ve varln tehdit eden bir terr merkezine dnmemeli. Vatandalarmzn gvenliini her an savunabilmeliyiz.” diye konutu.
srail-AB birlii Konseyi’nin 3 Ekim’deki toplantsnda konuan Lapid, “BM’deki konumamda olduu şeklinde bir kez daha iki devletli zme ballm belirtmek isterim.” ifadesini kulland.
-“KUDS MZAKERE KONUSU DEL”
Lapid, seime gnler kala 19 Ekim’de srail’in “Panet” haber sitesine verdii rportajda, lkesindeki vatandalk yasasn deitirme arzusunu dile getirirken, “srail’in yaşamsal karlarndan” vazgemeyeceini ifade ederek, “Hedefimiz Filistinlilerden ayrlmak ve bunun iin onlarla konumalyz.” dedi.
Lapid, igal altndaki Dou Kuds dahil Kuds kentlerinden vazgemeyeceklerini belirterek, yle devam etti:
“srail Devleti’nin yaşamsal karlarndan vazgemeyeceim ve buna Kuds’n birlii ve (Filistinli mlteciler iin) geri dn hakknn kabul edilmemesi de dahil. Elbet srail Devleti’nin gvenlik karlarnn bir milimetresinden dahi vazgemem. Bu artlar salanrsa Filistinlilerle konumakta bir saknca grmyorum, onlarla konuuyoruz, birka ay nce Ebu Mazin’i (Filistin Devlet Bakan Mahmud Abbas) arayarak bayramn kutlama ettim.”
Geen ay Birlemi Milletler Genel Kurulu’nda iki devletli zm destekledii konumasnn “bir tek çarpıcı söz olup olmad” sorusunu, Lapid, “Hala iki devletli zme inanyorum.” eklinde cevaplad.
Lapid, lkesindeki Babakanlar arasnda iki devletli zme desteini aklayan ilk isim deil, ncesinde Binyamin Netanyahu ve Ehud Olmert de benzer beyanlarda bulunmutu.
-FLSTN 1967 SINIRLARINI STYOR
srail’de liderler iki devletli zm istediini aklamasna ramen bu devletin snrlar hakkndaki tartmalar devam ediyor.
Lapid de iki devletli zm desteklediini sylemesine ramen Filistinlilerin mzakerelerde n art olarak altn izdii “bakenti Dou Kuds olan bir Filistin” maddesini reddettiini aklad.
Filistinliler, her defasnda iki devletli zmn “bakenti Dou Kuds olacak 1967 ncesindeki snrlar erevesinde yaplmas gerektiini” vurgularken baz kk toprak deiikliklerinin karlkl uzla erevesinde yaplabileceini ekliyor.
-K DEVLETL ZME YAKLAIMDA UURUM FARKI
srail’de ulusal yayn icra eden Kanal14’n srailli yorumcusu Baruch Yedid, AA muhabirine yapt deerlendirmede, “Filistin ve srail’in iki devletli zm anlayna yaklam farklar arasndaki uurum ok geni.” dedi.
Filistinlilerin iki devletli zmden anladnn “Filistinliler iin bir Filistin devleti srail’de de tm vatandalar (srail vatanda Filistinliler dahil) iin bir srail” biiminde olduuna iaret eden Yedid, Filistin’in bundan dolayı srail’in kendisini “Yahudi devleti” eklinde tanmlamasna kar olduunu syledi.
– K DEVLETL ZME TAKVM YA DA SYAS PROGRAM YOK
Baruch Yedid, Lapid’in “iki devletli zme ilke olarak balln akladn sadece bunu bir siyasal programa oturtmadn” deerlendirdi.
Filistinlilerin iki devletli zmn hayata geirilmesi iin srekli mzakerelerin balamas iin ar yaptna deinen Yedid, Lapid’in bununla ilgili ak bir giriim, takvim ya da siyasal program ortaya koymadna dikkati ekti.
Lapid’in iki devletli zm mesajn uluslararas platformlarda vermesine ramen 1 Kasm’daki seimler ncesinde partisine merkez ve soldan oy ekme amac tad grn paylaan srailli analist, “Lapid, bu aklamasyla srail vatanda Araplardan oy toplamaya alt. Sonuta hkmeti oluşturmak iin Filistinlilerle kalc bir siyasal zm korumak için çaba sarfeden (srail vatanda Filistinlilerin partisi) Ortak Sıralama’nin desteine ihtiya duyabilir.” diye konutu.
srail yada Filistin kamuoyunda sahadaki gereklerin nda iki devletli zme ilikin yaknda somut adm atlabileceine ilikin bir beklenti yok.
– LAPD’N KOALSYON ORTAKLARI K DEVLETL ZME KARI
Haaretz Gazetesi yazar Amir Tibon, yazsnda, srail’in mevcut siyasal gerekliinde “Lapid’in iki devletli zm desteklemesinin” anlamsz olduunu belirtti.
Seim anketlerine gre ya iki devletli zm inkar eden dindar ar-sac bir hkmet ya da Lapid’in liderliinde geni bir koalisyonun iktidara geleceine iaret eden Tibon, Lapid’in koalisyon ortaklarnn da iki devletli zme kar olacan aktard.
Tibon, “Lapid, istediini syleyebilir. Seimlerden sonrasında babakan olarak kalsa bile iki devletli zm uygulayabilecek siyasal gce haiz olmayacak.” ifadesini kulland.
Gazete yazar, srail’de Yahudi semenin giderek saa kaydn belirterek Lapid’in ban ektii merkez solun iktidara gelebilmek iin sadan koalisyon ortaklarna ihtiya duyacan deerlendirdi.
Ayn ekilde Haaretz gazetesindeki ke yazar Yossi Verter de Yair Lapid’in iki devletli zm aklamalaryla soldan oy toplamaya alt grn paylaarak, “Lapid seimleri kazansa bile Meclis’te iki devletli zme kar kan milletvekilleriyle bir koalisyon oluşturmak zorunda duracak.” yorumunu yapt.
Yair Lapid’in babakanlk ettii sekiz partili koalisyonda Hakkaniyet Bakan Gideon Sa’ar ve Maliye Bakan Avigdor Lieberman, iki devletli zme kar ktn aklamt.
Müdafa Bakan Benny Gantz da Filistinlilerden ayrlmay desteklediini sadece bir Filistin devleti kurulmasna kar olduunu duyuru etmiti.
Yoruma kapalı.