Kur’an-ı Kerim’in en eski el yazmalarından ”Katta Langar Mushafı”, Louvre Müzesi’nde sergilenecek

Kur’an-ı Kerim’in dünyadaki en eski el yazmalarından biri olarak malum “Katta Langar Mushafı”, kasımda Fransa’nın Louvre Müzesi’nde başlamış olacak “Kervan Yolları Kavşağındaki Özbekistan Vahalarının Hazineleri” temalı sergide yer alacak.

137’si Özbek müzelere, 31’i de dünyanın önde gelen müzelerine ilişkin, Özbekistan’ın zamanı ve kültürüyle ilgili 168 zamanı ve kültürel varlık, 24 Kasım 2022 – 6 Mart 2023 tarihlerinde Louvre Müzesi’nde sergilenecek.

Müzede yer alacak Özbekistan’a ilişkin zamanı ve kültürel varlıklar içinde Türk-İslam dünyasının en nadide el yazmalarından 8. yüzyıla ilişkin Katta Langar Kur’an-ı Kerim Mushafı öne çıkıyor.

8. asrın son çeyreğinde Arapçanın Kufi-Hicaz tarzıyla hayvan derisine yazıldığı belirlenen “Katta Langar Musfahı”, 53×35 santimetrelik sayfa boyutlarına haiz.

Orta Asya’ya iyi mi ve kimler tarafınca getirilmiş olduğu bilinmeyen mushafın bir tek son 100 yıla ilişkin geçmişi biliniyor. Mushaf, uzun seneler Özbekistan’ın Kaşkaderya bölgesindeki adını almış olduğu Katta Langar köyünde bulunan camide muhafaza edilmesinin arkasından 2003’te armağan verildiği Özbekistan Müslümanları Dini İdaresi Kütüphanesi’nde muhafaza altında tutuluyor.

Katta Langar Mushafı’nın bir sayfası Özbekistan Şarkşinaslık Enstitüsü El Yazmaları Merkezi’nde, iki sayfası Buhara İl Kütüphanesi’nde, 13 sayfası da Özbekistan Müslümanları Dini İdaresi Kütüphanesi’nde olmak suretiyle 16 sayfası Özbekistan’da bulunuyor. 1984’te Sovyetler Birliği yetkililerince muhafaza edilmiş olduğu camiden 67 sayfası alıkonulan mushaf sayfalarının akıbeti hala bilinmiyor.

1936’da Rusya Bilimler Akademisinin St. Petersburg’daki Doğu El Yazmaları Enstitüsü tarafınca kimliği belirsiz bir hanımdan satın alınan Katta Langar Mushafı’nın 81 sayfası ise hala söz mevzusu enstitüde muhafaza ediliyor.

Özbekistan Müslümanları Dini İdaresi Başkanı, Baş Müftü ve Özbekistan Internasyonal İslam Akademisi Fahri Doktoru Nuriddin Haliknazarov, “Katta Langar Mushafı” hakkında AA muhabirine değerlendirmelerde bulunmuş oldu.

Haliknazarov, Katta Langar Mushafı’nın İslam dünyasının benzeri olmayan bir el yazması bulunduğunu kaydederek, “Halen Özbekistan Müslümanları Dini İdaresi Kütüphanesi’nde muhafaza edilmekte olan ‘Katta Langar’ adıyla malum mushaf, Kur’an-ı Kerim’in dünyadaki en eski ve en nadide el yazmalarından biridir.” dedi.

El yazması üstünde araştırma icra eden bilim adamlarının mushafın Arapça dil bilgisi kurallarının oluşturulduğu 8. yüzyılın son çeyreğinde yazıldığını tespit ettiklerini belirten Haliknazarov, daha ilkin bölgede yaygın olan Işkiye Tarikatı şeyhleri tarafınca muhafaza edilen mushafın son 100 yılda Katta Langar köyündeki camide muhafaza altında tutulmasından dolayı bu adla anıldığını kaydetti.

Mushafın cilalı hayvan derisi üstüne Arapçanın en eski yazı türlerinden önde gelen Kufi-Hicaz tarzıyla yazıldığını özetleyen Haliknazarov, deri cildinin 14. yüzyıla ilişkin bulunduğunu, 17. yüzyılın ortalarında restore edildiğini, kapak ve sayfaları birbirine tutturmak için Arapça metinli kağıtların yapıştırıldığını dile getirdi.

Katta Langar Mushafı’nın değişik yıllarda değişik insanoğlu tarafınca restore edildiğini, süslemeler ve noktalarla doldurulduğunu özetleyen Haliknazarov, mesela bazı sayfaların yırtık köşelerinin yamalı bulunduğunu, yamalı yerlerdeki Kur’an sürelerinin ise Nesih yazısıyla yazıldığını, bazı sayfalarda süreler arasına desenler çizildiğini ve üstüne sürenin adı ve ayet sayısının yazıldığını aktardı.

Özbekistan Müslümanları Dini İdaresi Kütüphanesi’nde muhafaza edilen Büyük Langar Kur’an-ı Kerim Mushafı’nın Cumhurbaşkanı Şevket Mirziyoyev’in girişimleriyle restore edilerek asırlık toz ve zararı dokunan bakterilerden temizlendiğini kaydeden Haliknazarov, bu restorasyon çalışmalarının Özbek uzmanların yanı sıra Fransa Louvre Müzesi restoratörlerinin de katılımıyla 2019, 2020 ve 2021 yıllarında üç etapta gerçekleştirildiğini belirtti.

İslam dünyasının nadide el yazmalarından Katta Langar Mushafı’nın bir tek iki sayfasının Louvre Müzesi’nde sergileneceğini dile getiren Haliknazarov, mushafın zamanı önemi ve İslam dünyasındaki kıymeti itibarıyla bir tek Özbekistan’ın değil, kim bilir tüm insanlığın içsel zenginliği olarak yüzyıllar süresince muhafaza edileceğini sözlerine ekledi.