Bycler olarak niteledii Wittgenstein, Heidegger, Walter Benjamin ve Cassirer’i hayatlar ve temel dnceleri ekseninde felsefe tarihine uygun bir tarzda irdeleyen Eigenberger, onlarn dncelerinin sonularna ve gnmzdeki anlaylara etkilerine de yer veriyor.
Yirminci yzyln fikri ve kltrel ehresini belirleyen isimler arasnda u isimler nemli bir yer tutar: nsanlarn anlaml olarak ne hakknda konuabilecei ve ne hakknda konuamayaca problematii evresinde kale alnm Tractatus’uyla handiyse felsefi bir tanr mertebesine getirilen Wittgenstein, “varln unutulmuluu” erevesinde varlk sorusunu yeniden kazanmay amalayan perspektifiyle yazd Varlk ve Zaman adl aheseriyle Heidegger, temel bir fikre sahip olmayan dank temalar btn olarak grlebilecek eserleri ve benimsedii eletirmen tutumuyla felsefe sanatn handiyse bir yaama sanatyla rttren Walter Benjamin, yeni-Kant oluu ve insan iaretler kullanan ve semboller reten bir varlk olarak dnen Cassirer…
Bu isimlerin 1919 ile 1929 yllar arasn domine eden hayat ve fikirlerini; dnemin ruh halini, Birinci Dnya Sava’nn tahribat ile kinci Dnya Sava’nn yaklaan uultular arasndaki belirsizliklerle ve Byk Buhran’la kapl havasn irdeleyen Wolfram Eigenberger, eskinin yklmas ve ancak yeninin de henz tam olarak belirlenememesiyle tarif edilebilecek bu dnemde tanan hayat sevincine de eiliyor elbette.
Kitabnn epigrafna Goethe’nin “Tarihten elimizde kalan en iyi ey, iimizde uyandrd cokudur” zl szn yerletiren Eigenberg, Immanuel Kant’n sorduu “nsan nedir?” sorusunun cevaplanmasna ynelik dzenlenen ve Martin Heidegger ile Ernst Cassirer’i kar karya getiren nl Davos bulumas dier isimlerinde eserlerinde ele alnr. zellikle Walter Benjamin’in eserlerinin odan oluturan Kant felsefesinin yeni bir teknik a zemininde nasl dntrlecei, sradan dilin metafiziksel z, akademik felsefenin krizi, modern bilincin ve zaman hissiyatnn isel kopukluu, burjuva varoluunun metalamas, toplumsal rmeye kar kurtulu aray gibi konular dolayl olarak ya da dorudan Davos’ta Heidegger ile Cassirer’in tartmalarnn zne deer. Kant’n tm eletirel dncesinin temel bir gzlemden, insann nihai olarak cevaplanamayacak sorular soran bir varlk olduu gzlemine dayandn savlayan Eigenberger, felsefe yapmay bylesi sorularn at yolda dnmek olarak gren Cassirer ve Heidegger iin geerli olan eyin Wittgenstein’n “felsefe terapisi”ne de temil edilebileceini ne sryor: “Ayn ey, Ludwig Wittgenstein’n ite o, akll bir varlk olarak insann neyin hakknda konuabilecei ile neyin hakknda susmas gerektii arasnda kesin bir snr izmeye ynelik daha ziyade mantk odakl denemeleri iin de geerliydi.”
TEMEL UZLAILAR VE REFORMLAR
Davos’a katlanlarn en temel uzlasnn Kant’n felsefi sistemini zerine oturttuu bilimsel temellerin rdnn, en azndan bu temellerin ciddi bir reforma tutulmasnn gerektiinin kabul olduunu belirten Eigenberger, Newton’un fizik teorisinin Einstein’n greliliki teorisiyle, her insann sabit bir doaya sahip olduu fikrinin Darwinci evrim teorisiyle -ki bu teori rastlantsall ne kararak tarihin akln klavuzluunda bir hedefe ak fikrini de zayflatr-, Kant’n transandantal aratrmasnn knda yer alan insan bilincinin kendi kendine kar mutlak effaflnn da Sigmund Freud’un psikanalizi dolaysyla heli hale dntn tespit ediyor. Aydnlanmann bilim, kltr ve teknik araclyla uygarlk yolunda ilerleme retoriinin en byk darbeyi ise Birinci Dnya Sava’ndaki lmlerden ald hi kukusuz. Eigenberger’in Max Scheler’den aktardklar bu adan son derece ilgi ekici: “Yaklak 10 bin yllk tarihte, insann kendi kendisi iin tamamen ve eksiksiz sorunsal bir hal ald ilk an iindeyiz; insann artk ne olduu bilmedii, ama ayn zamanda, bunu bilmediini bildii bir adayz.”
Bycler olarak niteledii bu drt dnr hayatlar ve temel dnceleri ekseninde felsefe tarihine uygun bir tarzda irdeleyen Eigenberger’in onlarn dncelerinin sonularna ve gnmzdeki anlaylara etkilerine de yer verdiini sylemek mmkn.
Bycler a: Felsefenin htiaml On Yl
Wolfram Eigenberger
ev. Ali Nalbant
Kolektif, 2023
Uluslararas ilikilerde bitmeyen oyunlar
Uluslararas ilikilere asl yn veren byk glerin belli bir ama dorultusunda aralarnda ak gizli kapmalarn anlatmak zere sk sk “Byk Oyun” deyiinin kullanldn grrz. ngiltere ile Rusya arasnda 19. yzyl boyunca sregelen gizli sava da “Byk Oyun”un bir paras olarak dnebiliriz. Osmanl devleti Birinci Dnya Sava’na balarken Sultan V. Mehmed Read tarafndan ilan edilen “cihad- ekber”in aslnda Berlin’de tasarland ve eski Byk Oyun’un bir anlamda yeni taraflarla srd tezini ileri sren Peter Hopkirk, Meksika’nn Pasifik kylar aklarnda ssz bir adada verilen randevudan Bolevik devriminden sonra Bak’de yaananlara, Kanal Harekt’ndan ran’da Alman ve ngiliz gizli servislerinin kapmalarna uzanan geni bir yelpazede, bu gizli savan kahramanlarnn servenlerini aktaryor.
stanbul’un Dousunda Bitmeyen Oyun
Peter Hopkirk
ev. Mehmet Harmanc
Bankas, 2023
Hi bilinmeyen bir Sartre portresi
kinci Dnya Sava sonras dnya apnda yaygnlaan varoluuluk tartmalarnn merkezi figr olan Fransz romanc ve filozof Jean-Paul Sartre’n entelektel portresini karmaya uraan Franois Noudelmann, imdiye dek bilinen portrelerin tarifine pek uymayan bir Sartre ortaya koyuyor. Sartre’n manevi kznda bulunan arivden yararlanarak onun yaynlanmam mektuplarn okuyor, ses ve film kaytlarn irdeliyor, notlarn inceliyor. Sartre hakknda nceden izilen portrelere aykr bir portre yapan Noudelmann onlarn tersini savunmaktan ziyade Sartre’n paral bir kiilii olduunu da vurguluyor: Oyuncu, deneyci, srekli bir yenilenme umudu besleyen, can skntsna ve depresyona yakalanan, kapal, mulak, deiken…
Bambaka Bir Sartre
Franois Noudelmann
ev. ehsuvar Akta
YKY, 2023
Yoruma kapalı.