Siyonizme kar yrtlen direniin duraklarndan biri addedilebilecek Byk Filistin syan’n optiine alan Peren Birsaygl Mut’un kitab, yirminci yzyl kapsayan Filistin direniinin ve Filistin halknn yaad trajedinin kayda gemi nclerinin portrelerini ierdii kadar bu direni srecinde etkili birliklerin, komitelerin, isimlerin, olaylarn, ehirlerin de bilgisini veriyor.
Filistin halknn yirminci yzyl boyunca sregelen trajedisinin balangc Birinci Dnya Sava’nda ngilizlerin Osmanllara kar Filistin Sava’n kazanmalar ve Filistin topraklarn igal etmelerine kadar uzanr. ngiliz igali altndaki toraklara birtakm Siyonist etelerin gelii ve kinci Dnya Sava sonras 1948’de srail’in bir devlet olarak kuruluu ile nitelenebilecek srete Filistinliler hem ngiliz igalinin eitli vesilelerle srdrd zulm politikalarna hem de Siyonist etelere direnir. Bu bakmdan Filistin halknn mcadelesinin balangc olarak Nekbe’yi, Byk Felaket’in yaand gnleri, yani srail devletinin kuruluun gstermek yanltc olabilir.
Peren Birsaygl Mut’un “Kalem ve Tfek” adl kitab Filistinlilerin mcadelesinin nemli bir safhasn, 1948 ncesinde 1936-1939 yllar arasnda yaanan Byk Filistin syan’n konu ediniyor. Kitabnda bu isyan esnasnda Filistin halkna nclk eden, isyann ve direniin n saflarnda yer alan, bu bakmdan yirminci yzyl boyunca sregelen Filistin direniinin ilk nemli isimleri addedebileceimiz kiilerin portrelerini kartan Mut, bu portreleri kartrken ayn zamanda 1900’l yllarn balangcndan itibaren Siyonist kolonizasyonunun nemli rgtlerine de deiniyor. Bu ete ve rgtlenmelerin Mslman Filistinlilere uyguladklar iddeti de konu edinen, yaanan atmalara da deinen Mut’un eseri Filistin direniinin ilk safhalarn anlamak bakmndan byk nem arz ediyor.
Snr d edilen ilk kadn
ngiliz igaline ve siyonizme kar gelien Byk Filistin syan’nn ncleri brahim Tukan, Nuh brahim, Abdlrahim Mahmud, Halil Beydes, Zleyha e-ihabi, Halis es-Sekakini, Muhammet zzet Derveze, Esma Tubi isimlerinin yer ald portre yazlarnda Mut’un direniin dikkat eken yanlarn da dile getirdiini grmek mmkn. Szgelimi Filistin’den snr d edilen ilk kadn olan Zleyha e-ihabi’nin portre yazsnn bir yerinde 1880 ylndan Birinci Dnya Sava’nn balad 1914’e dein 650 bin dnm Filistin toprann Yahudiler’in eline getii, 50’den fazla Yahudi kolonisinin bu topraklar zerine kurulu olduu bilgisi de bunlarn banda geliyor. Sz edilen yllarda Filistin’in Osmanl hakimiyeti altnda olduunu da kaydetmek gerekiyor. Dnya savandan nce Osmanl devletinin Kuds mutasarrf Azmi beyin 1910 ve 1911 tarihli raporlarndan baz cmlelere de yer veren Mut, 1917 ylndaki Belfur deklarasyonunun da 1948’de kurulacak srail devletine ilikin iaretler barndrdn belirtiyor.
ngiliz manda ynetiminin Yahudilerin karlarna hizmet eden politikalarna deinen Mut, zzeddin el-Kassam ve mcahitlerinin ngilizler tarafndan ehit edildii 1935 senesine kadar Filistin’in ngiliz kuvvetleri tarafndan igal edilmesinin ardndan 1918-1919 yllarnda Fidaiyyun isimli kk direni gruplarnn itiraz ettii Belfur deklerasyonunun sonrasnda Burak Duvar’n satn almak isteyen ngiliz-Yahudi ibirlii ve Yahudi eteler eliyle yaygnlatrlan Akka, Kuds, Hayfa, el-Halil, Safed gibi ehirlerinde neler yaandn da anlatyor. Siyonizme kar yrtlen direniin duraklarndan biri addedilebilecek Byk Filistin syan’n optiine alan Peren Birsaygl Mut’un kitab, yirminci yzyl kapsayan Filistin direniinin ve Filistin halknn yaad trajedinin kayda gemi nclerinin portrelerini ierdii kadar bu direni srecinde etkili birliklerin, komitelerin, isimlerin, olaylarn, ehirlerin de bilgisini veriyor.
Kalem ve Tfek: Byk Filistin syan’ndan Portreler
Peren Birsaygl Mut
Farabikitap, 2022
Vatanna ak komutann einin hatralar
Enver Paa, ttihat ve Terakki Cemiyeti’ndeki liderlii, I. Dnya Sava’ndaki etkinlii, Harbiye Nazr ve Bakumandan Vekili olarak stlendii vazifelerle Osmanl Devleti’nin son byk kumandanlarndan biri saylr. Dier yandan Enver Paa 1914’te Sultan Abdlmecid’in torunu ve ehzade Sleyman Efendi’nin kz Naciye Sultan’la evlenerek Osmanl Hanedan’na damat da olmutur. Enver Paa ile onun hem yolda hem de srda olan Naciye Sultan’n arasndaki byk akn iinde memleket sevdas, hasret, asalet, sadakat, zarafet gibi byk erdemleri grmek mmkndr. Naciye Sultan’n hatratnda Enver Paa’nn ahsi hayat zerine nemli bilgiler yer alyor.
Enver Paa’nn Ei Naciye Sultan’n Hatralar
haz. Burak Enver
Kronik, 2023
ttihat bir gazetecinin Merutiyet anlar
II. Abdlhamid dneminin basks altnda stanbul’da gazetecilik yapmaya alrken srgne gnderildii Selnik’te ttihat ve Terakki Cemiyeti’ne giren Gazeteci, yazar, siyaseti ve mtercim M. Asm alkolu’nun 20 Nisan 1953’te “stibdattan Cumhuriyete” balyla Son Posta gazetesinde yaymlanan yazlarn ieren hatralar o zamanki stanbul’un ehresinden memleketin iktisadi ve ticari durumuna, okullarda verilen ilk okuma derslerinden Bbli Caddesi’nin renkli simalarna, Osmanl Bankas basknndan Girit meselesine kadar birok ayrnty ieriyor. alkolu’nun hatralar TC’nin rgtlenme ekillerini, olaylara ve insanlara bak asn da anlamay kolaylatryor.
Gcmz Hrriyet Akndan Aldk – Devr-i Hamid’den Merutiyet’e
Mustafa Asm alkolu
Bankas, 2023
Yoruma kapalı.