Avrupa Parlamentosu: Macaristan’daki rejim demokrasi değil ‘seçimli otokrasi’

Güncelleme bir saat ilkin

Tarık Demirkan | Budapeşte

Avrupa Parlamentosu tarafınca Perşembe günü büyük oy çoğunluğu ile kabul edilen rapora bakılırsa Macaristan’da mevcud siyasal rejim demokrasi olarak değil, seçimlerin de var olduğu bir otokratik ara rejim olarak tanımlanabilir.

Avrupa Parlamentosu’nda 28 çekimser ve 123 hayır oyuna karşılık 433 evet oyuyla kabul edilen Macaristan raporu, seneler süresince süre gelen hukuk devleti ihlalleri sebebiyle Macaristan’ın artık demokratik bir ülke olarak tanımlanamayacağını iddia ediyor ve Avrupa Birliği Komisyonu’nu Macaristan’a AB tarafınca verilen yardım ve yapısal dönüşüm fonlarının ödenmesini durdurmaya çağırıyor.

Avrupa Birliği ana sözleşmesi ve mevzuatı bakımından Avrupa Parlamentosu tarafınca hazırlanan bu rapor doğrultusunda alınan kararın bir yaptırım gücü bulunmuyor.

AB işleyiş yasalarına bakılırsa parlamento tarafınca alınan bu tür tavsiye kararlarının uygulanması, Avrupa Birliği’nin yürütme organı olan Komisyon’un yetki alanına giriyor

Sadece AB Komisyonu parlamentonun, bizzat Komisyon’u da Macaristan’a karşı fazla hoşgörülü olmakla ve yaptırımlar mevzusunda işi ağırdan almakla suçlamış olduğu bu kararını uygulamak mevzusunda şimdi artık iyice baskı altına girmiş durumda.

Avrupa Parlamentosu tarafınca kabul edilen rapor, senelerdir gündeme gelen hukuk devleti ve temel haklardaki eksiklikleri tekrarlıyor.

Rapor tüm bu eksikliklerden yola çıkarak, Macaristan’ın Avrupa Birliği’nin üstünde yükseldiği ana temel olan hukuk devleti ilkelerini ihlal etmiş olduğu saptamasını yapıyor ve yaptırım uygulaması için Avrupa Komisyonu’nu göreve çağırıyor.

Raporun kabul edilmesinin arkasından Macar hükümeti tarafınca resmi bir izahat yapılmadı ve hemen hemen bir tepki gösterilmedi.

Sadece geçen haftadan itibaren, raporun ayrıntıları basında yayınlanmıştı ve dolayısıyla bu mevzuda hükümete yakın çevreler ve siyasetçiler tarafınca dile getirilen yorumlar da olmuştu.

Bu yorumlara bakılırsa Avrupa Birliği’nin tavrı ilk olarak siyasal bir tavır.

Macar hükümeti Avrupa Birliği yönetimini, liberal ve sol çevrelerin tesiri altında kalmış olarak ulusal değerleri, ulusal devleti ve egemenliği korumak için çaba sarfeden Macar hükümetini cezalandırmakla itham ediyor.

Gene hükümet çevrelerinde, Avrupa Birliği’nin yardımları kesme tehdidini, Nisan 2022’deki genel seçimleri FIDESZ’e karşı kaybeden sol ve liberal kesimlerin bir öcü olarak idrak etme eğilimi de var.

Avrupa Birliği işleyişine bakılırsa Parlamento tarafınca alınan tavsiye kararının uygulama yetkisi Komisyon’a ilişik.

Avrupa Komisyonu aslına bakarsanız geçen yıl Macaristan ile ilgili olarak, gene hukuk devleti ihlalleri mevzusunda işlem başlatmıştı.

Sadece şimdi parlamento bir an ilkin yaptırım uygulanmasını ve yardımların kesilmesini de talep ediyor.

Avrupa Komisyonu, Macar hükümetinden bazı mevzularda somut adımlar atılmasını ve bazı somut yasaların çıkarılmasını istemişti.

Macar hükümeti ilkin Covid ve arkasından da muharebeye bağlı olarak enerji fiyatlarının artması  sebebiyle dünyayı da tesiri altına alan ekonomik kriz ortamında AB tarafınca verilmesi ihtiyaç duyulan fon ve yardımlara şiddetle gerekseme duyuyor.

Bundan dolayı de Macar hükümeti geçen hafta oldukca eleştirilen yolsuzluklar konusunu araştırmak suretiyle, AB’nin isteği doğrultusunda bir komisyon oluşturmayı kabul ettiğini açıklamıştı.

Sadece Brüksel bunun kafi olamayacağını, Macar hükümetinden başka adımlar atılmasını da beklediğini belirten işaretler vermişti.

Şimdi Macar hükümeti önümüzdeki haftanın başlarında Brüksel’e, oldukca eleştirilen mevzularda yeni bazı teklifler götürecek.

Bu yeni tekliflerin kabul edilip edilmeyeceği ve Macaristan’a verilen yardımların kesilip kesilmeyeceği de gelecek hafta netleşecek.

Macaristan’da iktidar partisine karşıcılık eden ve senelerdir hukuk devleti eksikliklerini dile getiren siyasal partiler Avrupa Parlamentosu tarafınca kabul edilen raporda dile getirilen eleştirilere tamamen katılıyorlar.

Sadece karşıcılık Avrupa Birliği tarafınca Macaristan’a verilen yardımların kesilmesinin Macar hükümetini değil, ilk olarak Macar ekonomisini ve Macar halkını oldukca zor durumda bırakacağını düşünüyor.

Muhalefete bakılırsa Avrupa Birliği’nin Macaristan’a verdiği fon ve yardımlar kesilmemeli, sadece bu yardımlar gerekirse hükümete değil, bazı mekanizmalarla direkt halka ulaştırılmalı.

Karşıcılık bunun  için de yardımların bir halde belediyelere, kamu kuruluşlarına ve sivil kurumlara ulaşmasını mümkün kılacak mekanizmalar  yaratılmasını öneriyor.